From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

Ayna yapımının bir bölümündeki aşındırma türlerini, kaba aşındırma (hogging), ince aşındırma (fine grinding) ve cilalama (polishing) olarak üç temel kısma ayırdığımızda her biri farklı sonuçlar elde etmeye yarayan ‘aşındırma hareketleri’ olduğunu da söylemeliyiz. Bu hareketler sırasında ayna üstte (MOT – Mirror On Top) ya da alet üstte (TOT – Tool on Top) olabillir. MOT durumunda aynanın ortası derinleşir, sagitta büyürken, TOT ise kenarların daha fazla aşınmasına yol açar. Hareketler sırasında ayna ve alet periyodik olarak TOT ve MOT şeklinde değiştirilerek, hem kenarların hem de orta tarafın homojen aşınması sağlanır. Aşındırma hareketlerini kısaca açıklamak ve kullanım yerlerini göstermek istersek şunları söyleyebiliriz:

KİRİŞ HAREKETİ

• Kaba aşındırma işleminin başlangıcında uygulanır.
• Ayna üstte, aşındırma aleti alttadır.
• 80 veya 60 grit aşındırıcı kullanımı için uygundur.
• Daha hızlı aşınma için aşağıya doğru biraz baskı uygulanabilir.

Üstte bulunan aynanın çapının yaklaşık %40’lık bölümü boşta kalır. Böylece sürtünme etkisi daha çok aynanın merkezinde ve aletin kenar kısmında yoğunlaşmış olur. Şekilde gösterilen aletin üzerindeki hayali kiriş üzerinde düz bir hareketle aşındırma yapılır.

Her 5-10 gidip gelmeden sonra ayna ve alet ters yönlerde rastgele bir açıyla döndürülür ve aynanın tüm yüzeyi aşındırılır. Bu işlem sürekli tekrarlanır.

Aynanın merkezinde bir çukurlaşma oluşmaya başladıkça boşta kalan kısmın genişliği azaltılır. (Her 15-20 dakikada bir kontrol edilmelidir.) Kiriş aletin merkezine doğru kaydıkça ileri geri hareketin genliği de uzamalıdır. Bu değişikliğin etkisi ayna ve alet yüzeyinde daha fazla aşınmanın oluşmasıdır, çukurlaşmanın ve eğimin düzgün dağılmasıdır.

Boşta kalan kısmı gittikçe azaltarak devam edin ve “Normal Hareket”e geçin.

Örnek video : http://stellafane.org/atm/atm_mirror_ref/images/chordal.wmv

NORMAL HAREKET

• Kiriş hareketinden sonraki kaba aşındırma işlemidir.
• İnce aşındırma ve cilalama aşamasında da uygulanır.
• Küreselleştirmeyi sağlamak için uygulanabilir.
• Bu hareketin mümkün olduğunca düzgün uygulanması küresel bir yüzey oluşumunu sağlayacaktır.
• Ayna üstte veya altta olabilir.

Derin çukurlaşma ve kısa eğrilik yarıçapı isteniyorsa ayna üstte; Az çukurlaşma ve uzun eğrilik yarıçapı isteniyorsa ayna altta olmalıdır.

• Bütün grit değerleri ile uygulanabilir.
• Hızlı bir aşınma için aşağıya doğru biraz baskı uygulanabilir fakat en kusursuz aşınmayı elde etmek için mümkün olduğunca az baskı uygulanmalıdır, veya hiç baskı uygulanmamalıdır.

Aynayı alet ile tam olarak üst üste gelecek şekilde yerleştirip ayna yüzeyinin 1/3’ü boşta kalacak şekilde kendinize çekin. Şekilde gösterildiği gibi ileri geri hareket edilir ve hareketin en uç noktalarında ayna yüzeyinin yaklaşık 1/3’ü boşta kalır.

Örnek video : http://stellafane.org/atm/atm_mirror_ref/images/normal_stroke.wmv

W HAREKETİ

• Parabolik yüzey oluşturabilmek için uygulanır.
• W harfine benzer bir hareket yapılır ve dar bir W yerine oldukça geniş bir W hareketi yapılması daha faydalıdır.
• Ayna üstte, alet alttadır.
• Parlatma maddesi ve cilalama lapı ile uygulanır.
• Aşağıya doğru baskı uygulanmasına gerek yoktur. Aynanın ağırlığı yeterli olacaktır. Bu düzgün şekillendirme için gereklidir. Baskı uygulamak aşınmayı hızlandıracaktır ama hatalı şekillendirme riskini arttırabilir.

Adından da anlaşılacağı gibi ayna yüzey üzerinde geniş bir W harfi oluşturacak şekilde hareket ettirilir. Şekilde görüldüğü gibi hareketin genliği ayna çapının 3/4’üdür.

Küçük bir aynada istenen parabolik şekil kısa sürede elde edilebilir. Hareket uygulanırken sık sık kontrol edilmelidir.

Örnek video : http://stellafane.org/atm/atm_mirror_ref/images/w_normal.wmv

MERKEZİ DERİNLEŞTİRİCİ W HAREKETİ

• Eğer test aşamasından sonra ayna merkezinin kenarlara göre daha derinleşmesinin gerektiği anlaşılmışsa bu hareket uygulanabilir.
• Ayna üstte, alet alttadır.
• Parlatma maddesi ve cilalama lapı ile uygulanır.
• Aşağıya doğru baskı uygulanmasına gerek yoktur. Aynanın ağırlığı yeterli olacaktır. Bu düzgün şekillendirme için gereklidir. Baskı uygulamak aşınmayı hızlandıracaktır ama hatalı şekillendirme riskini arttırabilir.

Genel olarak W Hareketine benzemekle birlikte merkeze yaklaştıkça geniş bir W harfine benzer hareket uygulanır. Yani ortaya yaklaştıkça zikzakların sıklığı azalır, merkezden uzaklaştıkça tekrar sıklaşır. Şekilde görüldüğü gibi hareketin genliği ayna çapının 3/4’üdür.

Örnek video : http://stellafane.org/atm/atm_mirror_ref/images/w_center.wmv

KENAR YÜKSEKLİĞİNİ AZALTICI W HAREKETİ

• Eğer test aşamasından sonra ayna merkezinin gereğinden fazla derinleştiği anlaşılmışsa bu hareket uygulanabilir.
• Ayna üstte, alet alttadır.
• Parlatma maddesi ve cilalama lapı ile uygulanır.
• Aşağıya doğru baskı uygulanmasına gerek yoktur. Aynanın ağırlığı yeterli olacaktır. Bu düzgün şekillendirme için gereklidir. Baskı uygulamak aşınmayı hızlandıracaktır ama hatalı şekillendirme riskini arttırabilir.

Genel olarak W Hareketine benzemekle birlikte merkeze yaklaştıkça zikzakların sıklığı artar, merkezden uzaklaştıkça tekrar sıklık azalır. Şekilde görüldüğü gibi hareketin genliği ayna çapının 3/4’üdür.

Örnek video : http://stellafane.org/atm/atm_mirror_ref/images/w_edge.wmv

1/4 GENLİKLİ DÜZELTME HAREKETİ

• Bir düzeltme hareketidir.
• Ayna üstte, alet alttadır.
• Parlatma maddesi ve cilalama lapı ile uygulanır.
• Aşağıya doğru baskı uygulanmasına gerek yoktur. Aynanın ağırlığı yeterli olacaktır. Bu düzgün şekillendirme için gereklidir. Baskı uygulamak aşınmayı hızlandıracaktır ama hatalı şekillendirme riskini arttırabilir.
• Aşındırma işlemi daha çok merkez üzerinde yoğunlaşmıştır.
• Merkezin derinleştirilmesine ve bu eğrilik yarıçapını kenarlara doğru hatasız şekilde yayılmasına yardımcı olur.

Normal Hareket için yapılan açıklamalar doğrultusunda uygulanır. Normal Hareketten farkı daha kısa genlikli olmasıdır. Normal hareketin kısaltılmış halidir.

Hareketin toplam genliği ayna çapının 1/4'üdür. Yani ileri gidişlerde ayna çapının 1/8'i boşta kalana kadar ileri, geri gelişlerde ise aynanın 1/8'i boşta kalana kadar da geri gelinir. Başka bir deyişle hareketin en uç noktalarında ayna çapının 1/8'i boştadır.

Hareket şeması için Normal Hareket için verilen şemaya bakılabilir, genlik tarif edilen değerlere uyarlanır.

1/2 GENLİKLİ DÜZELTME HAREKETİ

• Bir düzeltme hareketidir.
• Ayna üstte, alet alttadır.
• Parlatma maddesi ve cilalama lapı ile uygulanır.
• Aşağıya doğru baskı uygulanmasına gerek yoktur. Aynanın ağırlığı yeterli olacaktır. Bu düzgün şekillendirme için gereklidir. Baskı uygulamak aşınmayı hızlandıracaktır ama hatalı şekillendirme riskini arttırabilir.
• Aşındırma işlemi daha çok kenarlar üzerinde yoğunlaşmıştır.
• Merkezden kenarlara doğru eğrilik yarıçapı tam olarak küresel biçimde yayılmamışsa, merkez gereğinden fazla derinleşmişse bu hareket uygulanabilir. Kenarların merkeze göre daha çok aşınmasını ve eğrilik yarıçapının düzgün olarak dağılımını sağlar.

Normal Hareket için yapılan açıklamalar doğrultusunda uygulanır. Normal Hareketten farkı daha uzun genlikli olmasıdır. Normal hareketin büyük halidir.

Hareketin toplam genliği ayna çapının 1/2'sidir. Yani ileri gidişlerde ayna çapının 1/4'ü boşta kalana kadar ileri, geri gelişlerde ise aynanın 1/4'ü boşta kalana kadar da geri gelinir. Başka bir deyişle hareketin en uç noktalarında ayna çapının 1/4'ü boştadır.

Bu işlem sırasında sık sık kontrol yapılmalıdır. Bu hareket diğerlerine göre biraz hızlı sonuç verebilir.

Hareket şeması için Normal Hareket için verilen şemaya bakılabilir, genlik tarif edilen değerlere uyarlanır.

Kaynak : http://www.stellafane.com/

geri