Alüminyumla Kaplamanın Püf Noktaları

From :ATM Türk: Amatör Teleskop Yapımı

10-14 Temmuz 2007 tarihlerinde İstanbul Kültür Üniversitesi'nde düzenlenen ATM/ATY Çalıştayı'nın eğitmeni Dick Parker'in üyesi olduğu Astronomical Society of Greater Hartford klübünün bir diğer üyesi Ron White isimli ATM'in alüminyumla teleskop aynası kaplama hakkında verdiği bilgiler aşağıda derlenmiştir.


1) Ayna kaplaması yapıldıktan sonra en azından birkaç saat üzerine hiç dokunulmamalı. Birkaç saatten sonra yüzeydeki tabaka kuruyor. Ama tabi ki yine de üzerine parmakla dokunulması tavsiye edilmiyor! Kaplamanın tamamen sabit kalması için de birkaç hafta gerekli.


2) Aynayı kaplanmadan önce temizlemek için sadece normal deterjan önce normal sonra damıtılmış şu kullanabilirsiniz. En önemlisi, suyu ayna yüzeyinden temizlerken (kuruturken) herhangi bir kağıt havlu ya da bez değdirmeyin. Üzerine örneğin sıkıştırılmış hava dolu tüpleri tutarak, hava ile kurutun. Asitle temizleme sadece eski kaplamayı sökmek için kullanılıyor.


3) Ayna yüzeyine parmakla dokununca alüminyum kaplamanın kolayca çıkması söz konusu işe, vakum cihazının içi tamamen boşaltılmayıp hala hava kalmıştır, o nedenle olur. Cihaz içindeki havanın daha iyi boşaltılması ve gerçek vakum oluşturulması gerekir. Çünkü cihaz içinde hava molekülleri kalınca, eriyen (buharlaşan) alüminyum ayna yüzeyine doğru uçarken hava moleküllerine çarpıp hızı azalıyor ve yüzeye hızla yapışmadığı için de daha kolay çıkıyor. Halbuki ne kadar iyi vakum yapılırsa, alüminyum zerrecikleri ayna yüzeyine daha hızlı çarpacağı için, oraya daha sıkı yapışacaklar ve dokununca çıkmaları daha zor olacak.


4) Ayna kaplaması sırasında karşılaşılan ayna yüzeyindeki sarı, kahverengi ve diğer renk değişimlerinin nedeni de tungsten filaman üzerine konulan aluminyumun buharlaşmasından sonra, kaplamayı durdurmayıp işleme devam edilinçe, tungsten filaman erimeye başlayıp ayna yüzeyine yapışabiliyor! O nedenle mutlaka cihazin içinin görülecek bir pencere olması ve buradan bakılarak alüminyum plakaların erimesinden sonra işlemi durdurmak gerekir. Ya da alüminyumun tamamen eridiğini gösteren başka bir sistem gereklidir.


5) Kaplaması bitmiş bir ayna eğer iyi kaplandıysa, parlak bir ışık kaynağına doğru tutulup bakıldığında (güneş te olabilir, ama dikkatlı olmakta yarar var!) tüm yüzeyde kaplamanın homojen olması gerekir, yoksa bazı bölgelerde arkadaki kaynaktan gelen ışık artabilir, bu durumda o bölgede kaplama yeterince kalın değil demektir. Kaplamayı homojen yapabilmek için, ilk önce yeterli miktarda aluminyum eritilmesi gerekiyor. Ayrıca kaplanan aynayı döndürmek de çok işe yarıyor.


6) Yine kaplanmış bir aynayı ışık kaynağına doğru tutup bakınca toplu iğne başı gibi küçük deliklerin olması çok normaldir. Bunlara cihaz içinde kalan toz zerrecikleri neden oluyor. Bunları mümkün olanen fazla şekilde yok etmenin yolu da iyon bombardımanı yapmak.


7) Aluminyum kaplama belli bir kalınlıkta olmalıdır. Eğer gerekenden fazla yapılırsa, ayna yüzeyinin parabolik biçimini değiştirme olasılığı vardır! Foucault / Ronchi testlerinde yüzeyi normal görünen bir aynayı kaplama sonrası bozmak işten değildir!